تاثیر مکمل دهی زعفران بر شاخص های استقامت قلبی – تنفسی دختران سالم غیر فعال

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر مکمل زعفران بر فاکتورهای استقامت قلبی-تنفسی در زنان سالم غیرفعال بود.

استقامت قلبی-تنفسی ضمن اینکه از عوامل مهم تندرستی است، یکی از اجزای اصلی آمادگی جسمانی است که سهم بسزایی در افزایش قابلیت‌های عملکردی در همه انسان‌ها و به خصوص ورزشکاران، در ورزش‌های استقامتی دارد. همچنین برخورداری از سطوح مناسب استقامت قلبی _تنفسی در افراد با کاهش ریسک پر فشارخونی، بیماری‌های قلبی، چاقی، دیابت، اضطراب و بعضی از سرطان‌ها همراه است. هنگام انجام ورزش، متابولیسم بدن افزایش می‌یابد و باید دستگاه‌های تنفس و قلب و عروق از طریق افزایش همزمان تهویه دقیقه‌ای و برون‌ده قلبی به این افزایش پاسخ دهند. بدیهی است که هرگونه ناکارآمدی در این دستگاه‌ها عملکرد کلی بدن را با مشکل، مواجهه می‌سازد و هنگام فعالیت، زمینه را برای بروز خستگی زودرس فراهم می‌سازد. شواهد علمی نشان می‌دهد برای بهبود آمادگی قلبی-تنفسی همراه تمرینات منظم و تغذیه مناسب، استفاده از برخی مکمل‌های مجاز می‌تواند مفید واقع شود. اخیرا اثرات نامطلوب برخی مکمل‌های صنعتی موجب شده است که توجه پژوهشگران علوم ورزشی به استفاده از مکمل‌های گیاهی معطوف شود.

زعفران، یکی از گیاهان دارویی است که به گل سلامتی، سلطان ادویه‌ها و طلای سرخ معروف است و همچنین در طب سنتی اعتقاد بر این است که زعفران قادر است سلامت قلب و عروق را تامین نماید. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که زعفران و مواد موثره موجود در آن، دارای اثراتی مانند حفاظت کننده قلب، پایین آورنده فشارخون، کاهنده قند و چربی خون افزایش دهنده اکسیژن رسانی به بافت‌ها و غیره است. اخیرا در تحقیقی نشان داده شده است که مصرف ده روز (روزانه ۳۰۰ میلی گرم) سرگل زعفران مانع از کاهش حداکثر قدرت ایزوتونیک و ایزومتریک متعاقب یک جلسه فعالیت عضلانی اکسنتریک می‌شود که دلایل احتمالی این افزایش نیرو را تاثیر زعفران بر مغز و خون‌رسانی بهتر به عضلات دانسته‌اند. یافته‌های پژوهشی نشان داد که مصرف مکمل زعفران همراه با فعالیت شدید بدنی باعث افزایش آنزیم سوپراکساید دیسموتاز و کاهش آنزیم کاتالاز می‌شود. سوپر اکساید دیسموتاز و کاتالاز آنزیم‌هایی هستند که می‌توانند رادیکال آزاد اکسیژن ناشی از زنجیره انتقال الکترون را تجزیه نمایند و مهمترین عملکرد آن‌ها در قلب، برداشت رادیکال‌های آزاد است که از این طریق می‌توانند به سلامت و عملکرد قلب کمک کنند.

طی تحقیقی پس از تکمیل پرسش‌نامه تندرستی و فعالیت بدنی و اجرای تست یک مایل دویدن، از میان افراد واجد شرایط ۱۴ نفر از دانشجویان دختر غیرفعال دانشگاه محقق (با میانگین سنی ۱/۳۸±۲۰/۷ سال و شاخص توده بدنی ۱/۸±۲۱/۱) انتخاب شدند و ۳ مرحله آزمون بروس را بر روی دستگاه نوارگردان متصل به دستگاه تجزیه و تحلیل گازهای تنفسی به فاصله یک هفته از یکدیگر اجرا کردند. در این تحقیق آزمودنی‌ها در مرحله اول یک هفته پس از مصرف دارونما و در مرحله دوم یک هفته پس از مصرف روزانه، ۳۰۰ میلی گرم کلاله گل زعفران تست را اجرا نموده و متغیرهای موردنظر اندازه‌گیری شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل کوواریانس و تصحیح بونفرونی استفاده شد.

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که مصرف روزانه ۳۰۰میلی گرم زعفران به مدت یک هفته موجب بهبود حداکثر اکسیژن مصرفی، زمان انجام فعالیت و افزایش تولید انرژی از طریق فعالیت فزاینده می‌شود. به‌نظر می‌رسد بهبود فاکتورهای قلبی-تنفسی بازتابی از آثار تعاملی ترکیبات موجود در زعفران باشد و از آن‌جایی که استفاده از بیشتر مکمل‌های گیاهی مجاز می‌باشد و مصرف به‌اندازه آن عوارض جانبی ندارد، بنابراین براساس یافته‌های این مطالعه به ورزشکاران توصیه می‌شود از اثر نیروزایی زعفران برای بهبود عملکرد جسمانی در فعالیت‌های استقامتی استفاده نمایند. از طرف دیگر با توجه به عوامل مختلف موثر بر اثرات درمانی زعفران مانند نوع و غلظت اسانس، مقدار دوز مصرفی موثر نیاز به انجام مطالعات بیشتری در مورد روشن شدن اثر خالص ترکیبات زعفران بر عملکرد قلبی- تنفسی می‌باشد.

ویرایش شده توسط مجموعه زعفران صباغ زاده

عنوان نشریه: زراعت و فناوری زعفران
اطلاعات شماره: جلد ۲، شماره ۳، پاییز ۱۳۹۳ ص: ۲۳۰-۲۲۵