اثر عصاره آبی بنه زعفران بر سیستم ایمنی هومورال در انسان

زعفران از خانواده زنبقیان که از لحاظ تغذیه‌ای و دارویی ارزشمند است. این گیاه از طریق بنه (corn) تکثیر می‌شود. جهت بررسی اثر عصاره آبی بنه بر سیستم ایمنی انسان، عصاره آبی بنه توسط داوطلبین بصورت خوراکی مصرف شد. نمونه خون در دو نوبت قبل و بعد از مصرف گرفته شد. افراد براساس ماده مصرفی در فاصله دو خونگیری در ۳ گروه (بدون مصرف عصاره، مصرف آب، مصرف عصاره آبی بنه) قرار گرفتند. بررسی مقادیر C3، IgM، IgG و C4 در سرم با استفاده از پلیت‌های SRID انجام گرفت.نتایج نشان داد C3، IgM، IgG و C4 در گروه شاهد و گروه مصرف کننده آب بطور مختصر افزایش یافت ولی در گروه سوم مصرف کننده عصاره بنه افزایش در مقادیر C3، IgG و C4 و کاهش در مقدار IgM مشاهده شد. این بررسی های مقدماتی نشان داد که عصاره آبی بنه زعفران می‌تواند باعث تحریک سیستم ایمنی ذاتی و ایمنی هورمورال شود.
زعفران مزروعی عضوی از خانواده Iridaceae است. این گیاه از زمان‌های قدیم به عنوان ادویه استفاده شده و کاربردهای داروئی محدودی داشت. امروزه زعفران از نظر کاربرد داروئی مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. زعفران گیاهی تریپلوئید و عقیم است که از طریق بنه‌ها تکثیر می‌شود. بافت بنه از نشاسته و ترکیباتی از قبیل گلوکز، اسیدهای امینه، ساپونین، اسیدهای چرب، استرول و کروستین غنی می‌باشد. پروتئومیکس بنه زعفران حضور یک لکتین متصل به منان به نام Mannose Binding lectin (MBL) با وزن مولکولی ۲۸۳۲۸/۱ کیلو دالتون و نقطه ایزوالکتریک (PI) 47/5 را نشان داده است MBL به مجموعه‌ای از ابر خانواده C-(super-family) typelectin تعلق دارد و عملکرد آن شناسایی الگوی کربوهیدرات‌ها در خط اول دفاع در ایمنی ذاتی است که می‌تواند باعث فعال کردن سیستم کمپلمان شود. MBL الگوی کربوهیدرات‌ها را در سطح تعداد زیادی از عوامل بیماریزا از جمله باکتریها، ویروسها، پروتوزئرها و قارچ‌ها مورد شناسایی قرار می‌دهد. اتصال MBL به این عوامل منجر به فعال شدن مسیر لکتین در سیستم کمپلمان می‌شود.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این پروتئین حداقل دارای چهار عملکرد متفاوت است: ۱- فعال کردن سیستم کمپلمان ۲- افزایش فاگوسیتوز ۳- تعدیل التهاب ۴- افزایش آپوپتوز
مطالعات محدودی در رابطه با اثرات ایمنولوژیک بنه زعفران انجام شده است. در یک مطالعه مشاهده شد استفاده عصاره اتانولی کلاله زعفران به صورت خوراکی در موش‌های تیمار شده میزان تولید IgM و IgE را افزایش داد و نیز عصاره اتانولی گلبرگ زعفران باعث افزایش سطح IgG نسبت به کنترل گردیده است. آپوکاروتنوئیدهای زعفران عملکرد سلولهای ایمنی را از طریق حفاظت آنها در برابر تخریب ناشی از واسطه‌های فعال اکسیژن واکنشگر تنظیم می‌نمایند . هدف از مطالعه حاضر بررسی اولیه اثر عصاره آبی بنه زعفران بر سیستم ایمنی انسان می‌باشد که طی آن اثر اولیه عصاره بر عملکرد سیستم ایمنی هومورال انسان از طریق بررسی تغییرات مقادیر C3، IgM، IgG و C4 صورت گرفته است.
نتایج آزمایشات ایمنولوژیک نشان داد که ترکیبات بنه زعفران با تقویت پاسخ ایمنی ممکن است نقش مهمی در بهبود پاسخ آنتی بادی‌های اختصاصی در شرایط تضعیف دستگاه ایمنی داشته باشد. این پژوهش برای اولین بار نشان داد که مصرف عصاره آبی بنه زعفران می‌تواند باعث افزایش فعالیت سیستم کمپلمان و افزایش تولید IgG شده و از این طریق قادر به تقویت سیستم ایمنی انسان باشد. البته مطالعات بیشتر و عمیق‌تر با استفاده از تکنیک ‌های بررسی دقیق‌تر شامل الیزا می‌تواند اطلاعات بیشتری در زمینه این پروسه پیچیده ایمنی به ما بدهد.

ویرایش شده توسط مجموعه زعفران صباغ زاده

عنوان نشریه: مجله علمی – پژوهشی الزهرا (س) / زیست شناسی کاربردی
اطلاعات نشریه: دوره سی ام، شماره ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۶